Naam
Dialoogsleutels
Ontwikkeld door
Linus Vanlaere
Wat?
De dialoogsleutels zijn een eenvoudige methodiek om dilemma’s ter sprake te brengen in de zorg. Dilemma’s draaien om het maken van keuzes die onmogelijk lijken te zijn omdat er geen goede kant aan te vinden is. Daarom heeft men vaak de neiging ze te ontwijken, maar dat maakt de zaak meestal erger. De enige gezonde manier om met dilemma”s om te gaan is in gesprek te gaan met alle betrokkenen. In de eerste plaats moet je daarvoor een aantal zaken kunnen loslaten. Je moet uit je comfortzone durven treden. Je moet de tijdsdruk die zich lijkt op te dringen durven los te laten. Je moet vooral vermijden om te gaan moraliseren en jezelf te verliezen in alles-of-niets-denken. Je moet leren inzien dat de drang om te komen tot onmiddellijke oplossingen vaak juist het vinden van een goede oplossing in de weg staat. En tenslotte moet je uitkijken voor de valkuil van het perfectionisme, want de oplossing voor een dilemma zal vaak niet “perfect” blijken te zijn, omdat er in de gegeven situatie een aantal beperkingen zijn waar men niet aan kan ontsnappen.
Hoe?
Er worden 4 eenvoudige vragen gesteld die kunnen leiden tot een dialoog tussen de betrokkenen. Ze worden “dialoogsleutels” genoemd. Maar ze kunnen ook gebruikt worden als aanzet van introspectie bij één van de betrokkenen: dat kan zowel één van de professionals zijn (hulpverlener, leidinggevende, docent, …) als de zorgontvanger zelf.
Maar de essentiële bedoeling is wel om tot dialoog te komen, want er is hoe langer hoe minder ruimte voor dialoog in de zorg. “De dialoog waarin er – aarzelend en haast stamelend – wordt gezocht naar woorden waarmee we complexe ervaringen en belevingen willen verwoorden, komt niet tot stand in het soort instrumentele relaties waarin veel zorgdragers zich gevangen weten. Iets afvinkbaar doen dat beantwoordt aan allerlei voorschriften en wel binnen de kortst mogelijke tijd, brengt het soort relaties tot stand die ik instrumenteel noem. Of nog scherper: de relatie gaat niet verder dan een vorm van dienstverlening.” 1 Van Laere Linus, Zorgen zonder je hart te verliezen. Hoe zorgdragers moeilijke keuzes maken, hoe ze betrokken blijven en hoe praten daarbij helpt, Tielt, Lannoo Campus, 2022, p.71 Mensen staan niet altijd als louter rationele wezens in een situatie en dat geldt a fortiori voor situaties waarin mensen met hun eigen kwetsbaarheid worden geconfronteerd. Dan is het belangrijk om alle tegengestelde gevoelens en loyaliteiten waarin ze zich ondergedompeld voelen, bespreekbaar te maken.
Fasen
- Wat wringt er voor jou? Deze vraag is een andere vraag als de vraag “Wat is het probleem?” Die laatste vraag tracht de situatie in rationele termen te vatten. De vraag “Wat wringt er voor jou?” peilt naar de “taal van het hart”: de vraag naar hoe de betrokkenen de situatie aanvoelen. Door stil te staan bij elkaars antwoorden, krijgen de gesprekspartners een ruimere blik op de situatie. Daardoor kunnen ze ook proberen om de uitwegen uit de situatie te omschrijven in termen van keuzeopties waar allen zich meer in kunnen vinden.
- Waar maak je je zorgen over? Wat is voor jou een opgave? Wat speelt er voor jou? We hebben allemaal strategieën ontwikkeld om dergelijke vragen te vermijden, maar het is wel essentieel om stil te staan bij deze vragen. Ze kunnen zichtbaar maken waarom een bepaalde situatie voor een persoon een dilemma in zich draagt en voor een ander persoon niet. Het benoemen van wat de persoon in kwestie zwaar valt is dus een manier om dit dilemma te verwoorden.
- Tegenover wil voel je je tot wat verschuldigd? Tegenover wie wil je graag loyaal zijn? Wat ben je aan wie genegen? We voelen ons vaak gebonden door tegenstrijdige loyaliteiten en ook dat kan tot dilemma’s leiden. Door deze loyaliteiten te benoemen kunnen we inzicht krijgen in deze dilemma’s.
- Wat zou je heel graag willen? Wat is je diepste verlangen? Vaak zijn onze diepste verlangens niet realiseerbaar, maar door ze te benoemen, krijgen ze wel een vorm van erkenning: je wordt in je verlangens gehoord. Men ziet je staan als mens. Verlangens zijn vaak ook minder bedreigend dan emoties. Het niet bevredigen van een bepaald verlangen, kan bv. tot woede leiden, maar het uitspreken van het onderliggende verlangen is niet bedreigend en maakt ook dat de emoties begrijpelijk worden. Bovendien komt het ook vaak voor dat onze onuitgesproken verlangens overeenkomen met die van andere betrokkenen. Dan leidt het uitspreken van die verlangens tot wederzijds begrip.
Bronvermelding
Van Laere Linus, Zorgen zonder je hart te verliezen. Hoe zorgdragers moeilijke keuzes maken, hoe ze betrokken blijven en hoe praten daarbij helpt, Tielt, Lannoo Campus, 2022, 128 p.
Documenten
Geen documenten toegevoegd
Noten
- 1Van Laere Linus, Zorgen zonder je hart te verliezen. Hoe zorgdragers moeilijke keuzes maken, hoe ze betrokken blijven en hoe praten daarbij helpt, Tielt, Lannoo Campus, 2022, p.71