Problematiek
Covid-19 heeft niet enkel de noodzaak van een cultuuromslag bloot gelegd, maar ook de werkvloer geconfronteerd met het probleem van de schaarste. Dit was reeds het geval voor de pandemie, maar deze heeft dit probleem aangescherpt. Ondertussen lijkt het probleem zich nog scherper te stellen: bedden en afdelingen worden gesloten bij gebrek aan personeel, uitval door burn-out neemt toe, en dit terwijl de inschrijvingen in de hogescholen erop achteruit gaan…
Wat de pandemie ook duidelijk heeft gemaakt is de noodzaak aan ethiek op de werkvloer. Zorgverstrekkers werden geconfronteerd met patiënten die alleen moesten sterven, bewoners die geen bezoek kregen en dit gedurende maanden,…enkele feiten uit een hele rits situaties die zorgverstrekkers ook emotioneel hebben aangegrepen.
De kreet van vele zorgverstrekkers dat ethische reflectie wel degelijk zijn nut heeft, maar te veel tijd in beslag neemt klinkt steeds luider. Wat doen we eraan?
Ethiek is geen luxe, maar wel een noodzaak en hoe realiseren we ethische reflectie op de werkvloer, meer nog, hoe gaan we om met het dilemma van de tijd versus de noodzaak.
Koppen bij elkaar
WEPE is niet de enige instantie of groep die zich bezig houdt met ethiek op de werkvloer, er zijn er ook nog anderen (alhoewel niet zoveel…). We denken dan bv. aan de Spiegeling, Broodje Ethiek van UZ Leuven,…. Andere werkgroepen houden zich meer bezig met het ontwikkelen van richtlijnen, maar dan vooral vanuit een academische benadering, ….
Vandaar het voorstel om contact op te nemen met deze groepen die zich vooral bekommeren om ethische reflectie op de werkvloer.
Maar het zou ook interessant zijn om de academische wereld te bevragen rond het thema van de schaarste in combinatie met ethiek.
Daarnaast hebben we het Belgisch raadgevend comité voor bio-ethiek dat de situatie in de WZC gedurende de eerste lockdown evalueert. Heel wat actoren werden gehoord en het is interessant om ook hierme e aan de slag te kunnen gaan.
Wat doet WEPE?
- Onze Webinars Om de twee maanden organiseert WEPE een avond-webinar rond het thema van de schaarste en alles wat hiermee samenhangt: morele stress, veerkracht,… Onze webinars hebben steeds heel wat succes.
- Op zoek naar goede praktijken “Steek er wat van op”- namiddagen. Zorgverstrekkers (niet enkel verpleegkundigen) zijn zeker op zoek naar middelen om voldoende tijd te maken voor kritische, ethische reflectie op de werkvloer. Er zijn ook zeker actoren die dit al onder één of andere vorm reeds gerealiseerd hebben. Zij kunnen inspirerend werken. We kunnen dit doen aan de hand van workshops of lezing-namiddagen. Ook academici kunnen we aan bod laten komen vanuit hun onderzoekdomein.
- De hand aan de ploeg We hebben al wat ervaring met workshops moreel beraad. Ook dit kunnen hernemen. Covid heef ook hier stokken in de wielen gestoken. Deze workshop-namiddagen hebben steeds heel wat succes gehad. Blijft echter de vraag van de opvolging. Wat doen de mensen hiermee concreet?
Ethiek in de week van de verpleegkunde.
De ethiekdag in de week van de verpleegkunde kunnen we schaarste als thema naar voor schuiven: schaarste aan middelen, aan medewerkers,…aan tijd. Hoe geven we ethiek zijn plaats op de werkvloer in tijden van schaarste. Niets is zo actueel als dit onderwerp.
We hoeven dit niet alleen te doen…
Netwerk Verpleegkunde heeft heel wat werkgroepen. Met de werkgroep GGZ hebben we al contacten, maar dit kunnen we uitbreiden. Allen worden ze geconfronteerd met dit probleem. Waarom bevragen we deze werkgroepen niet rond dit probleem?
Julien Libbrecht
Webinars
WEPE wil er, samen met zoveel mogelijk mensen, werk van maken om over deze problematiek na te denken. We hebben te maken met een schaarste in de zorg en daaraan zijn drie aspecten verbonden
- Er is een structureel probleem: men investeert te weinig in de zorg. Zorg wordt teveel als een economische activiteit gezien die winstgevend moet zijn.
- Maar er is ook voor een deel sprake van onoplosbaarheid: het aantal mensen dat nog bereid is om in de zorg te werken is momenteel onvoldoende groot. Dit leidt tot vele onzekerheden: elke zieke medewerker is momenteel een ramp.
- Bijgevolg is er sprake van morele stress, maar in zekere zin heeft dat ook een goede kant: het toont juist aan dat de medewerkers nog gevoelig zijn voor de morele problematiek op de werkvloer.
Daarom willen we uiteraard blijven hameren op het structurele probleem, maar we willen ook strategieën aanbieden om in de praktijk met deze problematiek te blijven omgaan, want hoe dan ook moet er dagelijks zorg geboden worden. Deze strategieën kunnen te maken hebben met:
- Zorgplanning.
- Psychologische ondersteuning van de zorgverleners.
- Het ontwikkelen van communicatiestrategieën: hoe communiceren we met de zorgvragers over de schaarste?
- Ondersteuning van directe leidinggevenden: hoe kunnen ze hun medewerkers best ondersteunen in deze problematiek.
- Het beleid: het management moet ook leren dat het geen zin heeft om cliënten de hemel te beloven, als er daarvoor onvoldoende middelen zijn. Dat vergroot alleen de frustratie bij alle betrokkenen.
Veerkracht
Daarom wil WEPE een aantal webinars rond deze problematiek organiseren. De eerste ging over het thema “veerkracht bij zorgverleners” en werd verzorgd door Jolijn De Ceulaer, maatschappelijk werkster bij het Palliatief Netwerk Arrondissement Turnhout. U kan de opname van deze webinar bekijken via onderstaande link.
Ouderenzorg
Het tweede webinar werd verzorgd door Steven Van Wortswinkel, ethicus bij de groep GVA, hij sprak over schaarste in de ouderenzorg. Het webinar bestond uit drie delen, die we hier afzonderlijk presenteren.
1. Inleiding
2.Ethiek van de ouderenzorg
3. Ethisch omgaan met schaarste
Gehandicaptenzorg
Het volgende webinar gaat door op 28 maart. Het zal verzorgd worden door Guy Bruyninckx, Expert praktijk en samenwerking in de zorg – Gouverneur Kinsbergen Centrum en het zal handelen over schaarste in de gehandicaptenzorg